5 ประเภทของบัตรพลาสติก ต่างกันยังไง เลือกใช้แบบไหนดี?

บัตรพลาสติกในปัจจุบันมีให้เลือกหลากหลายประเภท ทั้งบัตร PVC พื้นฐาน , บัตรแถบแม่เหล็ก , บัตรสมาร์ทการ์ด , บัตร Mi-fare และบัตร Proximity ซึ่งแต่ละชนิดมีข้อดี-ข้อเสียแตกต่างกันไปตามเทคโนโลยีและการใช้งานจริง 

บทความนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจลักษณะของบัตรแต่ละแบบ เปรียบเทียบอย่างชัดเจน พร้อมแนะนำวิธีเลือกบัตรที่เหมาะสมกับธุรกิจหรือองค์กรของคุณ เพื่อประหยัดงบและเพิ่มประสิทธิภาพการใช้งานในระยะยาว

5 ประเภทของบัตรพลาสติกที่นิยมใช้กันทั่วไป

1. บัตรพลาสติกขาว (PVC Card)

บัตรพลาสติก PVC หรือที่มักเรียกกันว่า การ์ด PVC คือ บัตรพื้นฐานที่ทำจากวัสดุ Polyvinyl Chloride

ถือเป็นชนิดที่พบได้บ่อยที่สุดในธุรกิจพิมพ์บัตร เนื่องจากราคาต่อใบต่ำ และใช้งานง่าย

วัสดุและคุณสมบัติ

• มีความแข็งแรงพอสมควร
• รองรับการพิมพ์ด้วยเทคโนโลยี Dye Sublimation หรือ Thermal Transfer
• ผิวเรียบเนียน เหมาะกับงานพิมพ์สีสด รายละเอียดชัด

ใช้งานอะไรได้บ้าง?

• บัตรสมาชิก ร้านอาหาร ร้านเสริมสวย ฟิตเนส
• บัตรของขวัญ บัตรส่วนลด โปรโมชั่น
• บัตรนักเรียน/บัตรพนักงาน สำหรับใช้งานทั่วไป
• บัตรประชาสัมพันธ์ ที่ใช้เพียงช่วงระยะเวลาสั้น

บัตรประเภทนี้เหมาะมากกับ องค์กรขนาดเล็ก-กลาง ที่ต้องการสื่อสารแบรนด์ผ่านบัตรในราคาที่คุ้มค่า

ข้อดีของบัตร PVC

• ราคาประหยัด : ต้นทุนต่อใบต่ำ เหมาะกับการสั่งพิมพ์จำนวนมาก
• รองรับงานพิมพ์หลากหลาย : พิมพ์สี , บาร์โค้ด , QR Code ได้ชัดเจน
• พิมพ์ออกมาสวย ดูมืออาชีพ : เหมาะกับงานออกแบบที่ต้องการความเรียบหรู

ข้อควรระวัง (ก่อนสั่งพิมพ์)

• ไม่ทนความร้อนสูง : หากผ่านกระบวนการเคลือบ หรือวางไว้ในรถร้อน ๆ บัตรอาจบิดงอได้
• ไม่มีระบบเก็บข้อมูลในตัว : ใช้ได้แค่แสดงข้อมูล ไม่สามารถใช้กับระบบแสกน หรือรักษาความปลอดภัยได้

หากองค์กรของคุณมีแผนจะใช้ร่วมกับระบบเข้า-ออก หรือเก็บข้อมูลผู้ถือบัตร แนะนำให้เลือกเป็น บัตรสมาร์ทการ์ด หรือ Mi-fare ที่มีเทคโนโลยีฝังในตัวถ้าคุณต้องการบัตรสำหรับแจก , โปรโมชัน หรือพิมพ์รายชื่อพนักงานแบบง่ายๆ บัตรพลาสติก PVC คือคำตอบที่ใช่ – ทั้งเรื่องงบประมาณ ความสวยงาม และความยืดหยุ่นในการออกแบบ

2. บัตรสมาร์ทการ์ด (Smart Card)

บัตรสมาร์ทการ์ด คืออะไร? พูดง่าย ๆ ก็คือ บัตรพลาสติกที่มี “สมอง” ฝังอยู่ภายใน เพราะภายในบัตรจะมี ชิปอิเล็กทรอนิกส์ ที่สามารถเก็บข้อมูลและประมวลผลได้ ไม่ใช่แค่บัตรแสดงตัวตนธรรมดา ปัจจุบัน บัตรสมาร์ทการ์ด ถูกใช้งานในหลายอุตสาหกรรมที่ต้องการความปลอดภัยและความแม่นยำ เช่น

• บัตรประชาชน e-ID
• บัตรเครดิตที่รองรับการแตะ
• บัตรผ่านเข้าออกองค์กรขนาดใหญ่
• บัตรสุขภาพ / บัตรคนไข้
• บัตรนักเรียนที่ใช้ร่วมกับระบบเข้าเรียนหรือบันทึกกิจกรรม

Smart Card แบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก

ในบางกรณี จะมีบัตร “Hybrid” หรือ “Dual Interface” ที่รองรับทั้ง 2 ระบบด้วย

ข้อดีของบัตรสมาร์ทการ์ด

• ความปลอดภัยสูงมาก : ใช้ระบบเข้ารหัส (Encryption) และสามารถตรวจสอบตัวตนแบบ 2 ชั้นได้
• รองรับข้อมูลหลากหลายประเภท : เช่น ข้อมูลผู้ใช้, ประวัติการใช้งาน, ยอดเงิน, สิทธิ์การเข้าถึง
• ใช้งานได้ในระบบที่หลากหลาย : การเงิน / การแพทย์ / รัฐบาล / โรงเรียน / โรงงาน
• ช่วยลดปัญหาบัตรปลอม : เพราะยากต่อการก๊อปปี้หรือ Clone ชิปได้ง่ายๆ

สิ่งที่ควรพิจารณา

• ราคาต่อใบสูงกว่าบัตรทั่วไป : เพราะมีวงจรและเทคโนโลยีภายใน
• ต้องมีเครื่องอ่านที่รองรับ : เช่น เครื่องอ่านชิป หรือเครื่องอ่าน RFID
• อาจต้องดูแลเรื่องซอฟต์แวร์ : โดยเฉพาะถ้าใช้กับระบบความปลอดภัยขององค์กร

ตัวอย่างการใช้งานจริงของ Smart Card

• องค์กรใหญ่ ใช้เป็นบัตรพนักงานเพื่อควบคุมสิทธิ์การเข้าออก + บันทึกเวลา
• โรงพยาบาลเอกชน ใช้เป็นบัตรประจำตัวคนไข้ เก็บข้อมูลเวชระเบียน
• สถาบันการศึกษา ใช้บัตรนักเรียนเพื่อเข้าห้องเรียน/โรงอาหาร
• ระบบขนส่งสาธารณะ เช่น รถไฟฟ้า ใช้แตะขึ้นลงสถานีแทนการใช้เหรียญหรือบัตรแม่เหล็ก

บัตรสมาร์ทการ์ดเหมาะกับใคร?

หากคุณเป็น

• องค์กรที่ต้องการระบบควบคุมสิทธิ์ เข้า-ออก หรือระบบประกันความปลอดภัย
• หน่วยงานรัฐ / โรงพยาบาล / บริษัทเอกชน ที่ต้องการเก็บข้อมูลผู้ใช้งานในระดับลึก
• โรงเรียน / มหาวิทยาลัย ที่อยากเชื่อมข้อมูลระหว่างห้องเรียน ระบบเรียน และกิจกรรม

บัตรสมาร์ทการ์ด คือคำตอบที่คุ้มค่าระยะยาว แม้ต้นทุนต่อใบสูงกว่าบัตรทั่วไป แต่ความปลอดภัยและฟีเจอร์ที่ได้ ถือว่าคุ้มแน่นอน

3. บัตรแถบแม่เหล็ก (Magnetic Card)

บัตรแถบแม่เหล็ก เป็นบัตรที่มีแถบสีดำหรือสีน้ำตาลเข้มอยู่ด้านหลัง ภายในแถบนี้จะมี แถบแม่เหล็ก (Magnetic Stripe) ที่ใช้ในการจัดเก็บข้อมูลในรูปแบบดิจิทัล

แม้เทคโนโลยีนี้จะดูเก่าไปบ้างเมื่อเทียบกับ RFID หรือ Smart Card แต่บัตรแถบแม่เหล็กก็ยัง ถูกใช้อย่างแพร่หลายในระบบเดิม ที่ยังมีอยู่มากมาย เช่น โรงแรม ห้องสมุด หรือแม้แต่โรงพยาบาลบางแห่ง

ทำงานยังไง?

เมื่อคุณ “รูดบัตร” ผ่านเครื่องอ่านแถบแม่เหล็ก ข้อมูลในแถบจะถูก อ่านผ่านคลื่นแม่เหล็ก แล้วแปลงเป็นข้อมูลดิจิทัลให้ระบบประมวลผล ไม่ต้องใช้พลังงานจากบัตรเอง และไม่ต้องฝังชิปภายใน ทำให้ผลิตง่ายและต้นทุนต่ำ

ใช้กับอะไรได้บ้าง?

• บัตรเครดิต / เดบิต (ก่อนการมาของชิป EMV)
• บัตรเข้าห้องพักโรงแรม
• บัตรสมาชิกในห้าง / ระบบสะสมแต้ม
• บัตรเข้าใช้งานห้องสมุด หรือสโมสร
• บัตรพนักงานแบบรุ่นเก่า ที่ใช้การรูดเพื่อบันทึกเวลาเข้า-ออกงาน

แม้จะเริ่มถูกแทนที่ด้วยบัตร RFID และบัตรสมาร์ทการ์ดในหลายระบบ แต่ “ระบบเดิม” จำนวนมากยังใช้บัตรแถบแม่เหล็กอยู่ เพราะ ต้นทุนต่ำ และอุปกรณ์รองรับยังมีจำนวนมาก

ข้อดีของบัตรแถบแม่เหล็ก

• ราคาถูกกว่าบัตรชิป : เหมาะกับองค์กรที่ต้องการควบคุมต้นทุน
• ใช้งานง่าย ไม่ซับซ้อน : แค่รูดบัตรผ่านเครื่องอ่าน
• รองรับการเขียนซ้ำ (Rewrite) : เขียนข้อมูลใหม่บนแถบแม่เหล็กได้หลายครั้ง
• ยังใช้งานได้ในระบบเก่า : โดยเฉพาะระบบที่ยังไม่รองรับ RFID หรือ Smart Card

ข้อจำกัดที่ควรรู้ก่อนเลือกใช้

• เสี่ยงต่อการโดนลบข้อมูล : หากสัมผัสกับสนามแม่เหล็กแรง ๆ เช่น ลำโพง หรือแม่เหล็กติดตู้เย็น
• ข้อมูลปลอมแปลงได้ง่าย : ใช้เครื่อง Clone หรือคัดลอกข้อมูลได้หากไม่มีระบบเสริมความปลอดภัย
• จำเป็นต้องรูดกับเครื่องอ่าน : ไม่สามารถใช้งานแบบไร้สัมผัสหรือแตะได้แบบ RFID

บัตรแถบแม่เหล็กยังจำเป็นอยู่ไหม?

แม้ว่าบัตรแถบแม่เหล็กจะดู “เก่า” เมื่อเทียบกับ บัตรสมาร์ทการ์ด หรือ บัตร Mi-fare แต่ในบางกรณี การใช้ บัตรแถบแม่เหล็ก ก็ยังตอบโจทย์

• หากองค์กรของคุณมีระบบที่ยังใช้งานได้ดี
• หากงบประมาณต่อใบค่อนข้างจำกัด
• ต้องการ บัตรใช้งานชั่วคราว ที่พิมพ์เร็ว ส่งไว

การเปลี่ยนระบบทั้งชุดไปใช้ RFID หรือ Smart Card ต้องลงทุนทั้งเรื่องอุปกรณ์และการพัฒนาโปรแกรมรองรับ ดังนั้น บางองค์กรยังเลือกใช้บัตรแถบแม่เหล็กต่อไป จนกว่าจะถึงเวลาที่เหมาะสมในการอัปเกรด

บัตรแถบแม่เหล็ก เหมาะกับใคร?

เหมาะสำหรับองค์กรที่…

• ใช้ระบบบัตรมานาน และยังไม่พร้อมเปลี่ยนระบบใหม่
• ต้องการควบคุมงบประมาณ
• ไม่ต้องการฟีเจอร์ความปลอดภัยขั้นสูง
• ใช้งานในสถานที่ที่ไม่มีสัญญาณไร้สาย เช่น ระบบรูดบัตรภายในองค์กร

4. บัตรพลาสติก Mi-fare (Mi-fare Card)

บัตร Mi-fare คืออะไร?

Mi-fare (อ่านว่า “ไมแฟร์”) คือ บัตรประเภทหนึ่งในกลุ่ม บัตร RFID ใช้ชิปแบบ พาสซีฟ (Passive RFID Chip) ที่ไม่ต้องใช้แบตเตอรี่ และทำงานโดยรับพลังงานจากเครื่องอ่านในระยะใกล้

ชื่อ MIFARE ย่อมาจากคำว่า MIkron FARE Collection System ซึ่งพัฒนาขึ้นในช่วงแรกเพื่องานระบบเก็บค่าโดยสาร ปัจจุบันกลับกลายเป็นเทคโนโลยีที่นิยมมากที่สุดในระบบบัตรแตะ (Contactless Smart Card) ทั่วโลก

โครงสร้างของบัตร Mi-fare

ในตัวบัตรจะมี

• ชิปความจำ (Memory Chip) สำหรับเก็บข้อมูล เช่น หมายเลขผู้ถือบัตร , ประวัติใช้งาน
• ขดลวด (Antenna Coil) สำหรับรับ-ส่งข้อมูลแบบไร้สายกับเครื่องอ่าน
• ไม่มีแบตเตอรี่ในตัว → จึงไม่ต้องชาร์จ ไม่ต้องเปลี่ยนถ่าน

ทำงานผ่านคลื่นความถี่วิทยุ 13.56 MHz (คลื่นเดียวกับ NFC)

ใช้กับอะไรได้บ้าง?

บัตรพลาสติก Mi-fare ถูกใช้อย่างกว้างขวางในระบบที่ต้องการ “แตะแล้วใช้” แบบปลอดภัยและเก็บข้อมูลได้ เช่น

• ระบบรถไฟฟ้า / ขนส่งสาธารณะ – บัตรแตะเข้าออกสถานี
• บัตรพนักงานแบบมีข้อมูล – เช่น แตะเข้างาน + เก็บชั่วโมงการทำงาน
• บัตรนักเรียน / นักศึกษา – เช็กเวลาเข้าเรียน , ยืมหนังสือ , ลงกิจกรรม
• บัตรสะสมแต้ม / สมาชิก – ร้านค้า , ร้านอาหาร , ฟิตเนส
• บัตรเข้าอาคาร / ลานจอดรถ – ที่ต้องการเชื่อมกับฐานข้อมูลผู้ใช้

จุดเด่นของบัตรพลาสติก Mi-fare

• ไม่ต้องสัมผัส : แค่ “แตะใกล้เครื่องอ่าน” ก็ใช้งานได้ (ระยะอ่าน ~10 ซม.)
• ความปลอดภัยสูงกว่าแถบแม่เหล็ก : เข้ารหัสข้อมูลได้, ยากต่อการ Clone
• เก็บข้อมูลได้มาก : รองรับข้อมูลหลายแบบ เช่น ยอดเงิน, สิทธิ์, ประวัติการเข้าออก
• ใช้งานได้หลากหลายระบบ : รองรับการใช้งานซ้ำ (Reusable) ทั้งเชิงบุคคลและระบบสาธารณะ

ข้อควรพิจารณาก่อนเลือกใช้

• ต้องมีเครื่องอ่านเฉพาะ : อุปกรณ์ต้องรองรับคลื่น 13.56 MHz / มาตรฐาน ISO/IEC 14443
• ราคาสูงกว่าบัตร PVC ธรรมดา : แต่แลกกับความปลอดภัยและการใช้งานในระบบ
• ควรใช้กับระบบที่มีฐานข้อมูล : เพื่อใช้ประโยชน์จากหน่วยความจำที่ฝังมา

รุ่นย่อยของ Mi-fare ที่นิยมใช้

Mi-fare เหมาะกับใคร?

เหมาะสำหรับ

• องค์กรที่ต้องการควบคุมสิทธิ์เข้าออก + เก็บข้อมูลพนักงาน
• ธุรกิจที่มีระบบสมาชิก หรือระบบสะสมแต้ม
• โรงเรียน / มหาวิทยาลัย ที่อยากให้บัตรนักเรียนทำได้มากกว่าแค่ “แสดงตัว”
• หน่วยงานที่วางระบบให้ “บัตรใบเดียว ใช้ได้หลายจุด”

ถ้าคุณต้องการบัตรแตะที่ ใช้ง่าย ปลอดภัย และรองรับระบบในอนาคต บัตรพลาสติก Mi-fare คือคำตอบที่ควรอยู่ในตัวเลือกอันดับต้นๆ

5. บัตรพลาสติก Proximity

บัตร Proximity คือ บัตรที่ใช้ เทคโนโลยี RFID ความถี่ต่ำ (125 kHz) แบบไร้สัมผัส โดยสามารถส่งสัญญาณไปยังเครื่องอ่านได้ทันทีที่อยู่ในระยะใกล้ โดย ไม่ต้องแตะหรือรูด

แตกต่างจากบัตรแม่เหล็กที่ต้องรูด และบัตร Smart Card ที่ต้องสัมผัสกับเครื่องอ่าน บัตร Proximity แค่พกไว้ในกระเป๋าสตางค์ แล้ว “เดินผ่าน” หรือ “แตะใกล้” ก็สามารถทำงานได้ทันที

ระบบทำงานยังไง?

ในบัตรจะมี

• แผงวงจรขนาดเล็ก + ขดลวดโลหะ (Antenna Coil)
• ใช้พลังงานจากคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่ส่งมาจากเครื่องอ่าน
• ไม่มีแบตเตอรี่ ไม่ต้องชาร์จไฟ

ระยะอ่านทั่วไป : 2 – 15 เซนติเมตร (ขึ้นอยู่กับรุ่นและเครื่องอ่าน)

เหมาะกับงานประเภทไหน?

บัตรพลาสติก Proximity มักถูกใช้ในระบบที่ต้องการ “แตะแล้วผ่าน” โดย ไม่เก็บข้อมูลซับซ้อน เช่น

• ระบบเปิด-ปิดประตูสำนักงาน / โรงงาน / อาคารที่พัก
• ลงเวลาเข้า-ออกงาน (เวลาเข้า-ออกของพนักงาน)
• ระบบจอดรถ / ควบคุมลิฟต์
• การระบุตัวตนเข้าใช้งานเครื่องหรือพื้นที่เฉพาะ

ส่วนใหญ่บัตรประเภทนี้ เก็บแค่หมายเลขบัตร (ID) ที่ไปเชื่อมกับข้อมูลในฐานข้อมูลกลาง เช่น “ใครถือบัตรใบนี้”

ข้อดีของบัตร Proximity

• ไม่ต้องสัมผัสหรือรูด : แค่พกในกระเป๋าสตางค์ แล้วเข้าใกล้เครื่องอ่าน
• ทำงานเร็ว : การส่งสัญญาณใช้เวลาไม่ถึงวินาที
• เหมาะกับระบบควบคุมสิทธิ์แบบพื้นฐาน : เช่น ระบบเปิดประตู เข้า-ออกโรงงาน
• ติดตั้งง่าย ใช้ร่วมกับระบบเดิมได้ : เครื่องอ่านมีให้เลือกหลากหลาย รองรับหลายยี่ห้อ

ข้อจำกัดที่ควรรู้

• ไม่มีหน่วยความจำในตัว (หรือมีน้อยมาก) : บัตรไม่สามารถเก็บข้อมูลผู้ใช้งาน เช่น ประวัติ หรือยอดเงิน
• ไม่รองรับการเข้ารหัสขั้นสูง : จึงไม่เหมาะกับระบบที่ต้องการความปลอดภัยระดับสูง
• ไม่สามารถทำงานแบบ Multi-function : เช่น ระบบสะสมแต้ม หรือใช้เป็นบัตรเงินสด

เปรียบเทียบบัตรพลาสติก Proximity กับ บัตรพลาสติก Mi-fare ต่างกันยังไง?

ถ้าคุณต้องการ บัตรระบุตัวตน เข้า-ออกอาคารแบบง่าย ๆ → Proximity คือตัวเลือกที่ดี แต่ถ้าคุณต้องการ เก็บข้อมูลในตัวบัตร หรือทำธุรกรรมที่มีความปลอดภัย → Mi-fare จะตอบโจทย์มากกว่า

เหมาะกับใคร?

บัตรพลาสติก Proximity เหมาะกับองค์กรที่

• ต้องการควบคุมการเข้าออกแบบรวดเร็ว
• ไม่จำเป็นต้องเก็บข้อมูลในบัตร
• ต้องการบัตรต้นทุนไม่สูง แต่ใช้งานได้จริง
• ใช้ในพื้นที่ที่มีการเคลื่อนผ่านบ่อย เช่น ลานจอดรถ, ประตูหมุน, จุดตรวจรักษาความปลอดภัย

หากคุณต้องการ “ระบบง่าย เร็ว ประหยัด” — บัตร Proximity คือคำตอบที่เหมาะสม

ตารางเปรียบเทียบ 5 ประเภทของบัตรพลาสติก

สรุป

บัตรพลาสติกไม่ได้มีแค่หน้าตาที่ต่างกัน แต่ “เทคโนโลยีข้างใน” ต่างกันมาก และส่งผลโดยตรงต่อการใช้งานจริง ไม่ว่าจะเป็นบัตร PVC ที่เน้นความคุ้มค่าและความสวยงามในการพิมพ์ บัตรแถบแม่เหล็กที่ยังคงใช้งานในระบบเดิม บัตรสมาร์ทการ์ดที่ให้ความปลอดภัยสูง บัตรพลาสติก Mi-fare ที่รองรับระบบแตะเก็บข้อมูล และบัตรพลาสติก Proximity ที่เน้นความสะดวกแบบไร้สัมผัส การเลือกให้เหมาะกับลักษณะธุรกิจไม่เพียงแค่ช่วยประหยัดงบ แต่ยังส่งผลต่อประสบการณ์ของผู้ใช้งานในระยะยาวด้วย เช่นเดียวกับ การออกแบบบัตรพลาสติก ที่ดีซึ่งควรตอบโจทย์การใช้งานจริง

หากคุณเป็นเจ้าของธุรกิจหรือผู้ดูแลระบบบัตร การทำความเข้าใจ “ประเภทของบัตรพลาสติก” อย่างชัดเจน จะช่วยให้คุณเลือกได้ตรงความต้องการมากที่สุด ไม่ว่าจะเป็นด้านความปลอดภัย งบประมาณ ความง่ายในการใช้งาน หรือการเชื่อมต่อกับระบบอื่นๆ การเลือกบัตรที่ใช่ตั้งแต่แรก คือการวางรากฐานที่ดีให้กับระบบขององค์กรคุณ

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับประเภทของบัตรพลาสติก (FAQ)